Muzyka jako środek podkreślania ruchów
Podkreślanie ruchów, było pierwszą metodą wykorzystania muzyki w filmie. Przyczyną tego jest fakt na który należy zwrócić uwagę, przy dalszych rozważaniach na temat muzyki filmowej - mianowicie - fakt, iż zarówno muzyka jak i film mają jeden wspólny mianownik którym jest - czas. Warstwa wizualna i słuchowa filmu, jednocześnie rozwijają się w czasie, tworząc możliwość korelacji, w której muzyka za pomocą takich jej struktur jak - kształt dźwiękowy, frazy muzyczne, właściwości dynamiczne, rytmiczne, melodyczne i instrumentacyjne mogą podkreślać charakter, strukturę ruchu w obrazie.(s.139). Podstawą działania wyżej przedstawionej korelacji jest - wcześniej wspomniany - synchronizm warstwy wizualnej i słuchowej. Efektem wykorzystania tej metody jest "przyleganie" muzyki do ruchu widzianego na ekranie. W dzisiejszym kinie ciężko już odnaleźć przykłady zastosowania tej funkcji, tak więc posłużę się przykładami filmów wcześniejszych epok, przedstawionymi przez Zofię Lissę.
W niemieckim filmie "Noce w Zoo" zarówno linia melodyczna, jak i rytmika muzyki jest zsynchronizowana, jakby "dopasowana" do skoków sarn widzianych na ekranie. (s.140)
Kolejnym wymienionym przykładem jest film "W Azji Środkowej", w którym do krętych ruchów węży odpowiadają także wygięte ruchy melodii.140
W filmie "Milion" ruchom malarzy pokojowych bielących ściany odpowiadały motywy muzyczne biengące w górę i w dół, zgodnie z kierunkiem ruchu pędzla.140
Tego typu przykładów, funkcji muzyki jako podkreślania ruchów, na początku histori kina dźwiękowego możemy znaleźć setki przykładów, gdyż w owym okresie muzyka stanowiła jak wcześniej wspomniałem, wyłącznie tego typu funkcję. Jakość artystyczna i estetyka tej funkcji była jak wiadomo dosyć lakoniczna, jednak stanowiła ogromny krok ku zrozumieniu współdziałania warstwy wizualnej i słuchowej w filmie. Pozwoliła rozwinąć wrażliwość oraz zrozumienie działa filmowego jako sztuki syntetycznej, a z czasem rozwinęła się również jako funkcja sama w sobie. Tzn. Przestała być funkcją czysto ilustracyjną, a może raczej - poza ilustracyjnością wnosiła coś jeszcze. Tak jak miało to miejsce w polskim filmie "Pokolenie" gdzie ekran pokazujący chwiejące nogi powieszonych, a muzyka wyraża głuche, dudniące uderzenia kotłów przylegający do nich po których wyłania się "bolesny" dźwięk skrzypiec. W tym przykładzie ilustracyjność ma specyficzne zadanie, rozwija się o podtekst symboliczno - wyrazowy, nie ogranicza się jedynie do ilustrowania ruchu w obrazie, a uwypukla dramatyczność sytuacji - martwotę ciał.(141)
Kolejnym przykładem tego typu dwoistej funkcji może być inny fragment tego filmu, w którym to dziewczyna rozrzuca ulotki, a narastająca melodycznie muzyka podkreśla ich wybuch, ruch wzlatywania ulotek - ale również wybuch napięcia psychicznego, niepokoju, zainteresowania które one wzbudzają u zbiegających się chłopców. (142) Podobnie podwójną funkcję ilustracyjną możemy zauważyć również we wprowadzeniu głośnego filmu "Obywatel Kane", gdzie ilustracyjna muzyka gwałtownie kończy się wraz z momentem gaśnięcia światła w oknie, co w pewien sposób intryguje widza.(142)
Podtekst napięcia ma miejsce również w scenie filmu "Nocny Nalot" , w której narastające łuki melodyczne idealnie przylegają do łuków tuchu bomby odbijającej się od powierzchni wody i zmierzającej ku tamie na której wybucha - muzyka doskonale ilustruje ruch bomb, ale również nawarstwia napięcie widza, który przygotowany jest do czego zmierza akcja. (142).
Równie dobrym przykładem jest scena wcześniej wspomnianego filmu "Pokolenie", gdzie bohater atakowany przez gestapo, panicznie szuka wyjścia z kamienicy, a jego nerwowe , zygzakowate ruchy podkreśla muzyka, jednocześnie narastając w brzmieniu co przekłada się na narastanie emocji.
Nieco innym polem eksploatacji ilustracji muzycznej, na który również należy zwrócić uwagę, są filmy rysunkowe, filmy naukowe, animacje itp. W których ilustracyjność jest funkcją znaczącą z racji tego, iż z reguły w tego typu filmach mniejszy jest kontekst psychologiczny - dramaturgiczny, a priorytetem - prosta ilustracyjność obrazu.(143)